Product Delivery

Do dzieła! Ale nie na hurra...

Gdy masz już za sobą Product Discovery, czyli sensowną koncepcję kursu oraz Customer Journey, czyli plan jak pozyskać uczestników, możesz przystąpić do Product Delivery – produkcji lekcji, wdrożenia platformy, zaprojektowania stron internetowych oraz organizacji pierwszych webinarów.

Jak się domyślasz, to nie będzie bułka z masłem. Na tym etapie poświęcisz Twojemu kursowi najwięcej pracy. Zaczniesz też inwestować pierwsze pieniądze.

Dlatego tak ważne jest to, żeby…. opóźnić proces produkcji i najpierw rzetelnie przeprowadzić dwa pierwsze etapy z tego Poradnika, czyli Product Discovery oraz Customer Journey. Jeśli to zrobisz, pozyskasz wiele danych potwierdzających czy koncepcja na Twój kurs jest na pewno warto zrealizowania. Poczujesz „lekkość serca” i większą skłonność do poświęcenia nie jednego wieczoru i nie jednego weekendu dla tworzenia treści do kursu oraz naukę wielu nowych dla Ciebie narzędzi.

Ważna uwaga. W sieci znajdziesz wiele porad dla początkujących autorów, które przekonują, że tworzenie kursów jest proste. Przeczytasz, że lekcje video wymyślisz i nagrasz w jeden-dwa dni, a platformę wyklikasz w 5 minut. Uważaj na to! Prawdopodobnie, ktoś chce Ciebie przyciągnąć do zakupu swojego własnego „kursu jak robić kursy” lub jakiegoś narzędzia. Gwarantuję, że jeśli tworzysz pierwszy kurs,, to przygotuj się na co najmniej bity miesiąc pracy oraz mnóstwo nauki nowych rzeczy z pogranicza produkcji contentu, marketingu i technologii – nawet jeśli część zadań outsourceujesz. Dobra wiadomość jest taka, że da się to polubić :)

W tej części Poradnika poznasz najważniejsze wskazówki, esencję doświadczeń 30+ kursów online i platform, które współtworzyłem. To, czego się teraz dowiesz będzie aktualne zarówno jeśli tworzysz kurs w 100% własnymi siłami lub współpracujesz z naszym studiem.

Lekcje Video

99% kursów online bazuje na lekcjach video i Twój kurs zapewne nie będzie wyjątkiem. Video to świetny sposób na pokazanie jak coś zrobić. Poza tym, nic lepiej nie odda Twoich emocji. Dlatego video było, jest i będzie domyślnym formatem w kursach online.

Pamiętaj, że nie oznacza to, że kurs powinen składać się tylko z lekcji video. Jak wiesz z sekcji Poradnika dotyczącej programu kursu – najlepsze kursy zawierają nie tylko content video (vod), ale również spotkania online na żywo (webinary/seminary), materiały dodatkowe czy grupę dyskusyjną. Wymyślenie, nagranie i montaż lekcji video to jednak najbardziej czasochłonna i najbardziej kosztowna część projektu i na tym się skupimy.

Opracowanie lekcji video składa się z trzech etapów: preprodukcji, produkcji i postprodukcji.

Preprodukcja

Preprodukcja to pisanie scenariuszy lekcji. Są trzy podejścia:

• Słowo w słowo,
• Konspekt,
• Improwizacja.

Słowo w słowo to domyślna metoda pisania scenariuszy do lekcji video. Jest polecana przede wszystkim początkującym autorom kursów, którzy nie mają jeszcze dużego doświadczenia z występowaniem przed kamerą.

• Scenariusz rozpisany słowo w słowo umożliwia wykorzystanie promptera, który 2-4 razy przyśpiesza nagrania w stosunku do mówienia do konspektu. Nie musisz zastanawiać się co w ogóle powiedzieć. Bez obawy, w przypadku dobrze ustawionego promptera i odrobiny charyzmy nikt nie zorientuje się, że czytasz (weź za przykład newsy w telewizji lub przemówienie prezydenta Obamy). Z promptera się nie czyta, z promptera się „recytuje”.
• Lekcja rozpisana słowo w słowo jest krótsza, bardziej „treściwa” i sprawia ogólne wrażenie lepiej przygotowanej niż lekcja mówiona do konspektu lub improwizowana.
• Jest to metoda szczególnie polecana do lekcji o tematyce „technicznej”, w których chcesz coś wytłumaczyć konkretnie i we wcześniej zaprojektowany sposób, bez wchodzenia w zbędne dygresje.

Konspekt to metoda pisania scenariuszy stosowana przez osoby bardziej doświadczone w występowaniu przed kamerą.

• Konspekt jest dobrym rozwiązaniem dla lekcji, w których dzielisz się Twoją osobistą historią (personal story). Chcesz to powiedzieć „od serca”, w jak najbardziej naturalny sposób.
• Dobry konspekt to „drzewko” złożone z punktów o podpunktów, których jest co najmniej kilka-kilkanaście na minutę wypowiedzi. Chodzi o to, żeby uniknąć zbyt ogólnego konspektu, który nie daje Tobie jasnej odpowiedzi na to, co chcesz po kolei powiedzieć. Dobry konspekt wspiera Cię w tym, żeby niczego nie zapomnieć.
• Jednak zawsze warto napisać słowo w słowo kilka zdań wstępu oraz podsumowania, ponieważ 100% autorów ma problem z wymyślaniem tego typu treści na poczekaniu (nie wierzysz – spróbuj:) Zazwyczaj nie wiemy jak zacząć, ale gdy już to robimy łatwiej jest wbić się we „flow”.
• Konspekt jest metodą dla osób, które lubią uczyć i lubią występować przed kamerą, ale mają problemy z pisaniem swojego tekstu słowo w słowo. Albo ze względu na brak czasu, albo ze względu na pewne naturalne ograniczenia jak dysleksja lub brak dłuższej koncentracji na tekście.

Improwizacja to metoda, którą odradzam całym swoim sercem i całą duszą :) To bardzo zły pomysł z wielu powodów.

• Osoby, które chcą improwizować przed kamerą to najcześciej ludzie doświadczeni w szkoleniach stacjonarnych, którzy czują się bardzo pewni siebie, ale… nigdy nie prezentowali tych treści przed kamerą. Te osoby mają tzw. „nieświadomą niekompetencję”, a nie rzadko wręcz ignorancję. Bagatelizują konieczność przygotowania scenariusza, ponieważ uważają, że „mają to w głowie” lub „znają jak tabliczkę mnożenia”.
• Pewność siebie pryska podczas pierwszych minut nagrania przed kamerą gdzie na skutek zjawiska zwanego „brain fog” kompletnie nie wiedzą co chcą powiedzieć. Kojarzysz uczestników programu „Milionerzy”, którzy nie potrafią odpowiedź na banalne pytanie? To podobna sytuacja. „Brain fog” powoduje stres związany z nową sytuacją jaką jest konieczność mówienia do kamery, a nie do ludzi na sali. Kortyzol, czyli toksyczny hormon wydzielany podczas tej sytuacji, zaskakuje swoją mocą nawet najbardziej doświadczonych wykładowców. Potęguje go zły sen, zbyt duża ilość kawy lub ogólne przemęczenie (często charakteryzujące osoby szkolące tradycyjnie). Pogłębia się w ciągu dnia na skutek naturalnego spadku energii.

W ciągu ostatnich 15 miesięcy brałem udział w nagraniach ponad 1000 lekcji video, część z nich była improwizowana. Z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że większość improwizowanych lekcji wyszła słabo lub była koszmarem w nagraniu i montażu (mnóstwo dubli i poprawek). Dlatego lekcje improwizowane to „czerwone flagi”, które odradzam. Jeśli ktoś powiedział Tobie, że wystarczy włączyć kamerę i coś do niej poopowiadać bo „przecież świetnie się na tym znasz”, prawdopodobnie nie ma pojęcia o czym mówi – uważaj proszę na to :)

Skoro wiesz już, że scenariusz należy pisać słowo w słowo lub w formie konspektu, a nigdy w formie improwizacji, czas na bardziej szczegółowe wskazówki:

• Jeśli masz 4-8h pracy na każdą lekcję – spróbuj rozpisać je słowo w słowo bardzo dokładnie zastanawiając się co chcesz powiedzieć. Wytnij wszystkie zbędne słowa i zdania. Nie bij piany.
• Jeśli masz mniej czasu, np. tylko 1-2h na lekcję, to lepiej zrób porządny konspekt niż na szybko rozpisany, byle jaki tekst słowo w słowo (i tak nie wrzucisz go na prompter).
• Jeśli piszesz słowo w słowo, zrób wszystko, żeby Twój scenariusz nie brzmiał jak… artykuł z Wikipedii. Jeśli Twój scenariusz nadawałby się do tego, żeby przekleić go wprost do Wikipedii to znaczy, że jest to zły scenariusz – jest za suchy. Za dużo w nim informacji, a za mało Ciebie tłumaczącego to w fajny, przyjacielski sposób. Niestety, nie powiem Ci jak napisać scenariusz w taki sposób, aby brzmiał „po ludzku”. Sam musisz to wiedzieć… To element Twojego „quality of teaching”. Twojego unikalnego stylu będącego skutkiem różnych doświadczeń z uczeniem tego tematu. Dlatego ważne jest, żeby kurs nie był Twoim pierwszym podejściem do uczenia, nawet jeśli jesteś ekspertem danego tematu. Może wyjść „płaski” w warstwie charyzmy. Nudny. To Ty musisz wiedzieć jaki styl i jaki język najbardziej trafi do Twojej grupy docelowej. Nie jesteś aktorem, jesteś AUTOREM.
• Bez względu na to w jakiej formie piszesz scenariusze, zrób próbę przed nagraniami. Próba polega na tym, że CZYTASZ SWÓJ SKRYPT NA GŁOS (jeśli jest słowo w słowo) lub go OPOWIADASZ (jeśli to konspekt). Nie rób tego w myślach, albo po cichu w pociągu – musisz to zrobić na głos! Dlaczego? Podczas próby na głos dzieją się fascynujące rzeczy! Jeśli masz tekst słowo w słowo, to łatwo wyłapiesz, które zdania są za długie i trzeba je rozbić na krótsze. Wyłapiesz też skomplikowane do wymówienia słowa – każdy normalny człowiek ma jakieś wady dykcji i czasem wystarczy po prostu wymienić problematyczne słowo. Intuicja podpowie Ci też gdzie mówisz „za sucho”, jak robot, gdzie warto dodać trochę „pieprzu” w formie różnych wstawek „od siebie”. Z drugiej strony, jeśli masz tylko konspekt, to sprawdzisz czy jest on wystarczająco szczegółowy, żeby złożyć sensowną wypowiedź. Jeśli nie zrobisz próby na głos, nagranie przed kamerą będzie trwało nawet 2-3 razy dłużej.
• Kolejną rzeczą, którą musisz przemyśleć na etapie preprodukcji jest tło. Zasada tutaj jest taka, że tło ma wspierać przekazywanie wiedzy, a nie odwracać uwagę. Najlepsze tło to takie, które jest „transparentne dla widza”. Możesz zastosować kolorowe tło, albo podejść do jakieś scenografii. Jeśli chodzi o kolory, to uważaj, aby nie było zbyt jaskrawe. Nie używa się też białego tła w kursach (współczesne monitory są za jasne i bolą od tego oczy). Dobrze sprawdzają się tła w odcieniach szarości, pastele lub delikatne gradienty.
• Robiąc scenografię, warto zastosować jasny obiektyw z przesłoną 1.2-2.0, aby osiągnąć efekt rozmytego tła. Zrób też bezpieczny obszar wokół Twojej głowy i reszty sylwetki – chodzi o to, żeby jakiś kwiatek nie wyrastał Ci z czoła ;) Kwestia tego co dokładnie powinno być w tle, to kwestia już gustu i tematu – w CourseMakers zrobiliśmy katalog różnych propozycji, z których klient może wybrać co mu się podoba lub zaproponować coś innego. Póki co, najmodniejszy jest styl skandynawski oraz różne delikatne gradienty :)
• Ostatnią rzeczą jest ubiór. Podobnie jak tło, ubiór ma wspierać, a nie odwracać uwagę. Kolory nie mogą zlewać się z tłem, ale z nim kontrastować. Dobrze sprawdzają się stonowane kolory choć mocniejszy dodatek dodaje charakteru, nie jest wtedy mdło. Jeśli jesteś kobietą, zapewne wiesz jak się ubrać, żeby czuć się i wyglądać dobrze :) Jeśli jesteś facetem, to błagam – zadbaj o dobrze dopasowaną koszulę lub koszulkę i pójdź do fryzjera. Może to śmieszne, ale większość facetów nie potrafi ubrać się dobrze do nagrań przed kamerą ;) Hitem są sprane koszule, za długie rękawy i marynarki jak do ślubu. Warto o to zadbać po prostu dla własnego komfortu – nie chodzi tu o to, żeby wyglądać jak model Vistuli, broń boże :) Porządnie, schludnie, w Twoim stylu – po prostu!

Scenariusz napisany?

Próba NA GŁOS zrobiona?

Tło i ubiór wygląda OK?

Czas na nagranie :)

Produkcja

Produkcja to nic innego jak plan zdjęciowy, czyli czas, podczas którego będziesz nagrywać kurs.

Nagranie kursu możesz zrobić sam w domu, albo w profesjonalnym studiu takim jak nasze, CourseMakers. Jedno i drugie podejście ma sens. Przedstawię Ci teraz plusy i minusy każdego z nich.

Z ciekawości, zobacz dwa przykłady lekcji video. Pierwsze zrobione w domu autora, który zainwestował we własny sprzęt i potrafi go dobrze wykorzystać, drugie w profesjonalnym studiu zaaranżowanym na dom.

Jak widzisz, jedno i drugie podejście działa.

To czy nagrasz kurs w domu czy w studiu, to kwestia wyboru. To czy video będzie oglądać się dobrze zależy od jakości Twojego scenariusza i Twojego stylu. Oczywiście, jakość techniczna jest ważna, ale nie chodzi tu o żadne bajery.

Autorzy, którzy decydują się nagrać kurs w naszym studiu zwracają uwagę na takie korzyści dla ich własnego komfortu i oszczędności czasu:

• Koncentracja – Mogą w pełni skupić na nagraniach bo wyjeżdżają ze swojego miasta do nas jak na 2-3 dniowy urlop. W tym czasie, są w 100% skoncentrowani na nagraniach. Gdyby nagrywali w domu, musieliby to rozbić na wiele więcej dni, np. ze względu na małe dzieci.
• Oszczędność czasu – Nie muszą przejmować się sprawami technicznymi związanymi z nagraniem oraz montażem i mogą skupić czas w 100% na scenariuszach i marketingu. Mówiąc wprost, godzina pracy doświadczonego szkoleniowca jest 2-3 razy droższa niż operatora lub montażysty video (150-300 zł/h vs 50-100 zł/h). Robienie wszystkiego samemu rzadko ma sens ekonomiczny dla kogoś, kto liczy swój koszt alternatywny.
• Wsparcie – Są pod opieką operatora, reżysera i wizażystki, którzy na co dzień specjalizują się w kursach i przekazują mnóstwo przydatnych wskazówek (OK, brzmi jak reklama, ale faktycznie bardzo tu się staramy co zobaczysz w naszym albumie zdjęć z backstage na Facebooku :)
• Komfort – Mają idealne warunki do nagrania, np. brak hałasów za oknem, dobrą temperaturę i naturalną wentylację (klimatyzacja to zło!).
• Możliwości – Mogą zrealizować śmiałe pomysły takie, jak nagrania na Lightboardzie, których nie byliby w stanie zrobić w swoim małym mieszkaniu.
• Wysoka Jakość – Dopiero na ostatnim miejscu wchodzi w grę ponadprzeciętna jakość audio/video, która pozytywnie wyróżni ich kurs spośród innych o podobnej tematyce. To jest po prostu coś oczywistego. O tym się nawet nie dyskutuje.

Autorzy, którzy wolą nagrać kurs samodzielnie w domu zwracają uwagę na takie korzyści:

• Elastyczność – Mogą rozbić nagrania na wiele dni, to znaczy zamiast nagrania wszystkiego za jednym zamachem, nagrywają „kropelkowo”, np. jedną lekcję dziennie. To ma sens w przypadku bardzo rozbudowanych kursów opartych na screencastach, np. kursów z programowania.
• Zajawka – mają własny sprzęt i „zajawkę” na samodzielne nagrywanie samych siebie. To preferują przede wszystkim autorzy, którzy często nagrywają i montują też filmy na YouTube.
• Wystarczająca Jakość – Jakość, którą osiągają w domu jest dla nich absolutnie w porządku i nie czują potrzeby robienia nic więcej. Ma to sens np. w sytuacji gdy nagrywają lekcje w formie screencastów i w ogóle nie potrzebują obrazu z kamery. Dlatego duże, nowoczesne studio nie jest im potrzebne.

Z punktu widzenia kosztów, własny, semi-pro sprzęt do nagrań video to ok. 5000 zł licząc kamerę klasy Panasonic G80, dobry obiektyw jak Siga 1.4 16mm, mikrofon i niedrogie światło. Do tego należy doliczyć szybki komputer do montażu kosztujący też ok. 5000 zł (jeśli takiego nie posiadasz). 5000-20000 zł to najczęściej spotykane widełki wśród osób, które nagrywają kursy i innego rodzaju video samodzielnie, w domu.

Koszt produkcji w naszym studiu to ok. 7-10 tys. zł netto za dzień nagrań wraz z montażem. Zazwyczaj autorzy przyjeżdzają na 2-3 dni, co daje średnią na poziomie 14-30 tys. zł netto na produkcję video do bardziej złożonych kursów, wymagających więcej niż jednego dnia nagraniowego. Trzeba jednak wspomnieć, że bardzo często autorzy przyjeżdżają również tylko na jeden dzień w celu stworzenia krótszego kursu lub przetestowania pomysłu przed decyzją o pełnoskalowej produkcji.

W CourseMakers promujemy podejście hybrydowe – samodzielne tworzenie materiałów video w domowym studiu w przypadku materiałów służących budowaniu społeczności + korzystanie z profesjonalnego studia w przypadku produkcji kursu nastawionego na jak najwyższą jakość.

W domu warto nagrywać video, podcasty, webinary i LIVE’y w ramach działań Awareness’owych poznanych przez Ciebie w module o Customer Journey. To treści, którymi promujesz na co dzień siebie i bez sensu byłoby za każdym razem wynajmować pod to studio. Każdy autor kursów, który chce sprzedawać ich dużo, powinen potrafić nagrać drobne video lub podcast.

W studiu warto nagrać kurs – wyjątkowy content, który tworzysz raz, dwa razy w roku z myślą o sprzedaży. Chcesz go zrealizować sprawnie, komfortowo i w jak najwyższej jakości.

Cokolwiek wybierzesz, uważaj na kilka pułapek:

• Nie inwestuj w swój sprzęt tylko po to, żeby zrobić jeden kurs. Koszt wyjdzie de facto większy niż w przypadku realizacji kursu w studiu. To jak kupienie sobie myjni po to, aby myć tylko jedno auto :) Możesz, ale po co?
• Jeśli korzystasz z profesjonalnego studia, nie inwestuj więcej niż 7-14 tys. zł w produkcję. Wszystko powyżej to raczej ekstrawaganza autora, zbytnie rozdmuchanie projektu. Jeśli Twój pierwszy kurs wymaga więcej niż 3-4 dni zdjęciowe, to znaczy, że coś robisz źle na poziomie agendy kursu – może lekcji video jest po prostu za dużo lub nie są dobrze przemyślane?

Jak mówić do kamery?

Najlepsi autorzy kursów mają takie nawyki mówiąc do kamery:

• Wyobrażają sobie, że mówią do jakieś konkretnej osoby. Najczęściej jest to klient, któremu niedawno w czymś pomogli face-to-face. Ulubiony przykład - dwie autorki wspierające się w trudniejszych chwilach tekstem: „Wyobraź sobie, że mówisz do Chelsea!” :)
• Używają więcej emocji, gestykulacji i mimiki twarzy niż podczas normalnej rozmowy. Kamera lubi „przyaktorzenie”. Nie do przesady, powiedzmy 7/10 to idealny poziom. Poniżej robi się nudno. Powyżej trzeba zjeść snickersa ;)
• Są pozytywni, uśmiechnięci, zadowoleni z tego, co robią. To po prostu widać na ich twarzy. Jeśli jesteś wkiony, przemyśl przełożenie nagrań na inny dzień ;)
• Przyjeżdżają dzień wcześniej na próbę i oswojenie się ze studiem. Ogromne znaczenie ma praktyka. Jeśli kurs nagrywamy 2 dni z kimś, kto nigdy wcześniej nie występował przed kamerą, to pierwszy dzień wypada zauważalnie gorzej niż drugi. Jest to związane z tym, że mówienie do kamery to umiejętność, którą rozwijasz. To jak jazda na rowerze. Dlatego, każdy klient może przyjechać do nas dzień wcześniej na darmowe próby. Ma oswoić się ze studiem, kamerą i prompterem. Dzięki temu cały stres i obawy zostawiamy podczas próby, a w trakcie nagrań skupiamy się już na dobrym wystąpieniu. Przy okazji, idziemy na podobno najlepszą zupę rybną w Polsce ;)

Co zrobić z rękoma?

„Jeśli nie wiesz co zrobić z rękoma to je upier*ol”. Taką wskazówkę usłyszeliśmy od jednego z aktorów, który pewnego dnia odwiedził nasze studio. Początkowo wydało mi się to mało… eleganckie ;), ale dzisiaj to moja wskazówka #1 dla osób, które zaczynają nagranie od pytania: „Bartek, co mam zrobić z rękoma?”.

Działa :)

Chodzi o to, że to Twoje serce najlepiej podpowiada Ci co zrobić z rękoma. Twoje ręce od urodzenia pomagają Ci komunikować się z innymi ludźmi. Na co dzień robisz to podświadomie. W studiu niepotrzebnie o tym myślisz.

Lepiej powiedzieć czego NIE robić:

• Nie bawimy się nerwowo obrączką i palcami.
• Nie zaciskamy pięści bez powodu.
• Nie składamy rąk w piramidkę! (please, no!)
• Nie machamy rękoma jakbyśmy kroili nimi kapustę.

Tylko tyle i aż tyle. Pozwól Twoim rękom grać zgodnie z Twoim sercem i tym jak czujesz :)

Jak utrzymać dobrą energię przez cały dzień?

Nagranie przed kamerą, bez względu czy w domu czy w studiu, to ogromny wysiłek energetyczny. Nasi klienci mówią, że jest to nawet 2x bardziej wyczerpujące niż całodniowa praca z grupą na szkoleniu stacjonarnym. Po nagraniu zawsze wszyscy padamy jak muchy.

Oto kilka wskazówek jak przetrwać ten czas z dobrą energią do samego końca:

• Przygotuj się. Największym złodziejem czasu i energii jest wymyślanie scenariusza w studiu, podczas nagrania. Jeśli nie przygotujesz dobrych scenariuszy i nie przećwiczysz ich NA GŁOS w domu, to stracisz nawet 50% energii na wymyślaniu treści. Trochę szkoda.
• Wyśpij się. W trakcie nagrań, szczególnie na początku, pojawi się stres wywołany wydzieleniem się kortyzolu. Wrogiem kortyzolu jest dobry sen. Dlatego zadbaj o porządne wyspanie się zarówno przed nagraniem jak i pare dni wcześniej. Sen czyni cuda.
• Posłuchaj muzyki. Innym wrogiem kortyzolu jest muzyka. W naszym studiu zawsze pytamy jaką muzykę lubi autor i puszczamy ją w przerwach.
• Zacznij od rana. Większość z nas osiąga szczyt energii między 8:00-12:00, dlatego pracę zaczynamy od 8:30 i po rozbiegówce, od ok. 9:30, staramy się zrobić pierwszy „klaps”.
• Załóż 5-6h efektywnej pracy. Zakładając nagranie od rana to od ok. 17:00 robi się już ciężko. Zmęczenie na twarzy zaczyna już być widoczne. Maksymalnie nagrywamy do 19:00. Nie zakładaj, że będziesz w stanie nagrywać 10-14 godzin dziennie. Efektywnie, autorzy są w stanie nagrać 5-6h surówki zakładając duble i różne przerwy, z których powstaje 1-2h wynikowego materiału z jednego dnia zdjęciowego.
• Podziel się! Coraz więcej autorów nagrywa we dwójkę. To dobry pomysł. W momencie gdy jedna osoba nagrywa, druga odpoczywa.
• Pij wodę! Żadnych energetyków. Żadnej coli. Żadnej kawy (tylko rano). Woda, podobnie jak sen, ma zbawienny wpływ na pracę podczas nagrań. Nie tylko zmniejsza zmęczenie, ale również zwiększa koncentrację i nawadnia struny głosowe.
• Śmiej się do rozpuku :) Otaczaj się ekipą, która zawsze ma coś śmiesznego do powiedzenia i nie ma spiętych pośladów ;)

Postprodukcja

Postprodukcja to montaż nagrań. Na tym etapie powstaje efekt finalny Twojej pracy jeśli chodzi o lekcje video, które dasz uczestnikom kursu.

W CourseMakers proces postprodukcji dzielimy na 6 etapów:

• Układka
• Oprawa graficzna
• Pierwsza wersja do poprawek
• Druga wersja do poprawek
• Quality Check
• Finalizacja

Układka to selekcja najlepszych dubli, ułożenie surowego nagrania w konkretne lekcje. Następnie, korzystając ze specjalnego pliku w excelu, wpisujemy pomysły na przebitki – co i w którym momencie powinno się pojawić. Są to plansze tekstowe, grafiki, zdjęcia, etc. Pierwsza wersja tych propozycji wychodzi od nas, montażystów kursu, a dopiero potem klient nakłada na to swoje dodatkowe propozycje. To bardzo oszczędza jego czas i przyśpiesza cały proces.

Kolejny etap to oprawa graficzna, czyli określenie kolorystyki i stylistyki różnych plansz. Powstaje też prosta czołówka z logo i jinglem.

Następnie, pracujemy nad montażem wersji „na gotowo” przeplatanych dwiema rundami poprawek.

Gdy lekcje video są zmontowane na tyle, że nie ma już żadnych poprawek, to warto zrobić jeszcze „Quality Check”, czyli moment, w którym lekcje ogląda ktoś „na świeżo”. Zdarza się wyłapać jakieś czeskie błędy :)

Na końcu renderujemy finalne wersje w wysokiej jakości i publikujemy lekcje na wybranej przez klienta platformie.

Brzmi łatwo, ale w praktyce to +/- 40h pracy montażysty na każdy dzień nagraniowy + kilka godzin klienta na poprawki. Ze względu na kilka rund poprawek, 1 miesiąc po nagraniach to realny czas postprodukcji finalnych wersji. Czasem 2 jeśli kurs jest wyjątkowo skomplikowany lub długi.

Montaż jest bardzo często outsource’owany przez większość autorów kursów. Znam niewielu autorów, którzy poświęcają dziesiątki godzin na montaż – ten czas zdecydowanie lepiej skierować na działania Awareness’owe w ramach Customer Journey. O ile oczywiście sam nie masz jakieś olbrzymiej pasji do montażu – wtedy OK, nikt tego nie broni ;)

Platforma

Platforma do kursów to rozwiązanie, które umożliwi Twoim uczestnikom zakup kursu oraz dostęp do niego w ramach tzw. „panelu kursanta”.

To ważna decyzja, ponieważ dobra platforma sprawi, że uczestnik będzie korzystał z kursu z przyjemnością, co jest częścią jego zachwycania w ramach działań Retention poznanych przez Ciebie wcześniej.

Są trzy podejścia:

• Sprzedawanie kursu pod własną marką (platforma white-label).
• Sprzedawanie kursu pod cudzą marką (platforma marketplace).
• Sprzedawanie kursu pod własną i cudzą marką (strategia hybrydowa).

Sprzedawanie kursu pod własną marką

Rozwiązanie, które ja stosuję - EasyCart + Circle.so

Obecnie niemal 100% platform kursowych, które stawiamy dla współpracujących z nami autorami, opiera się o EasyCart jako bramkę płatności oraz Circle.so jako platformę kursową (LMS) z modułem forum dyskusyjnego i kalendarza aktywności.

Z tego rozwiązania tylko w 2023 korzysta blisko 2000 kursantów w różnych projektach, którymi opiekuję się mój zespół i mogę to rozwiązanie polecić.

Jeśli chcesz zobaczyć od środka jak to działa w praktyce, umów się na bezpłatną konsultację bo ten poradnik i tak jest już za długi :)

Natomiast do budowania stron sprzedażowych używam od 2 lat Webflow i zdecydowanie polecam ten system, choć wymaga on zdecydowanie więcej umiejętności technicznych, więc jeśli Cię to przeraża, to zobacz alternatwę poniżej.

Rozwiązanie alternatywne - Web2Learn

Alternatywnym systemem integrującym zarówno bramkę płatności oraz platformę kursową jest polski system Web To Learn. Osobiście z niego nie korzystam, ponieważ cenię sobie niemal nieograniczoną elastyczność jaką daje mi EasyCart oraz Circle.so, ale dla osób, które są mniej techniczne lub, które na obecnym etapie liczą dosłownie każdą złotówkę to Web To Learn jest godny polecenia. Ten system da Ci możliwość samodzielnego wyklikania platformy i prostego modułu sprzedaży dosłownie w kilka godzin i bez pomocy programisty. Polski support oraz obsługa polskich bramek płatności (PayU, Przelewy24) i polskich faktur, to dodatkowy wielki plus w stosunku do konkurencyjnych platform zagraniczych jak Teachable, Thinkific czy Kajabi dysponujących może większą ilością funkcji i lepszym UX (user experience), ale wymagających wielu kombinacji, aby dopasować je do sprzedaży polskich produktów.

Na Web To Learn postawisz też prostą stronę sprzedażową (landing page). Nie będzie ona najpiękniejsza na świecie i pewnie dość szybko przeniesiesz się na coś umożliwiającego Ci stworzenie pięknej strony sprzedażowej jak również bloga i innych przydatnych zakładem, ale na początek może Ci wystarczyć.

Dodatkowe systemy do komunikacji z kursantami

Do mailingów sprzedażowych oraz newslettera polecam MailerLite (darmowy do 1000 osób), a do rozmów w społeczności Discord (również darmowy).

Do prowadzenia transmisji na żywo polecam StreamYard w połączeniu z YouTube LIVE (darmowe), a do prowadzenia interaktywnych zajęć online i webinarów ZOOM PRO (ok. 15$ miesięcznie do 100 uczestników + ok. 50$ do 500 osób).

Sprzedawanie kursu pod cudzą marką

Na świecie jest sporo super-platform, które gromadzą wiele kursów i wielu autorów w jednym miejscu. Oferują nie tylko technologię, ale przede wszystkim marketing i sprzedaż. To znaczy w idealnej sytuacji autor kursu publikuje tam swój materiał i nie musi nic więcej robić, aby zarabiać pieniądze.

To tzw. „marketplace”. Jak Allegro w sprzedaży produktów.

Największą i moim zdaniem najbardziej perspektywiczną super-platformą jest Udemy. Osobiście sprzedaję tam swój kurs i chwalę sobie ten model, mimo że w Polsce można czasem spotkać chłodne opinie. Wynikają one raczej z niezrozumienia. Dlatego kilka wskazówek jak o tym wszystkim myśleć:

• Udemy jest w kursach online tym, czym YouTube dla video 10 lat temu. Tempo ich wzrostu jest ogromne. W Polsce rok temu było 150 000 zarejestrowanych użytkowników, dziś jest 300 000, za rok przekroczy pewnie 500 000, a za dwa 1 000 000. Globalnie jest już 30 000 000 użytkowników. Dzisiaj można to jeszcze ignorować, ale wkrótce Udemy będzie tak duże, że będziemy niemal zmuszeni zrozumieć ten model.
• Udemy jest przede wszystkim… największą wyszukiwarką kursów na świecie. To, czy znajdzie się tam jakiś nasz produkt czy konkurencji, zależy już od nas. Twoje przychody będą wynikały z tego jak dużo osób szuka danego tematu i można je oszacować poprzez narzędzie Udemy Insights (napisz do mnie, chętnie dam Ci dostęp).
• Udemy jest przede wszystkim dla kursów technicznych sprzedawanych masowo (dla 1000+ użytkowników na kurs), po niskiej cenie (40-100 zł). Jeśli Twój temat jest raczej „miękki” lub niszowy, to Udemy raczej nie będzie dla Ciebie optymalną platformą.
• Udemy ma od jakiegoś czasu polską wersję językową i bardzo agresywnie walczy o nasz rynek.

Udemy jest obecnie tak dużym, tak mocno dofinansowanym graczem, że nie ma żadnej dużej konkurencji jeśli chodzi o platformę typu marketplace. Jedyną sensowną alternatywą jest Skillshare, choć zarobki tam są wielokrotnie mniejsze niż na Udemy. W Polsce, właśnie powstaje platforma Eduj.pl, która targetuje bezpośrednio osoby sprzedające swoje kursy na Udemy oferując niższe prowizje, ale na ten moment to za wcześnie, aby stwierdzić czy wygra walkę z Udemy.

W Polsce działają bardzo ciekawi wydawcy, np: Eduweb lub nowy gracz Youniversity. Tam musisz jednak najpierw mocno zainteresować wydawcę, nie możesz wrzucić kursu „od tak”.

Działając na platformie typu marketplace jak Udemy czy też pod skrzydłami wydawcy, możesz liczyć na to, że nie będziesz musiał w ogóle przejmować się sprzedażą oraz kosztami związanymi z hostingiem czy supportem technicznym użytkowników. Dodatkowe dochody z tego kanału mogą wynieść od kilkuset do kilku tysięcy złotych miesięcznie na każdy kurs w zależności od jego popularności.

Musisz za to zapłacić jednak prowizję i tu jest ten „kwaśny” element, na który wielu autorów w Polsce podchodzi z dystansem.

Przykładowo, Udemy pobiera od 50-75% prowizji ze sprzedaży dokonanej za pomocą ich wyszukiwarki (organic) lub programu reklamowego (remarketing). Tutaj zobaczysz zasady rozliczania tych prowizji. Dla wielu autorów to nie do pomyślenia, aby oddawać tak duży procent, ale niektórzy w pełni to akceptują, ponieważ w innym przypadku mieliby po prostu 0… Tym bardziej, że najlepiej zarabiający autorzy tacy jak Phil Ebiner, są w stanie wygenerować nawet 50-100 tys. dolarów miesięcznego przychodu z Udemy (!), pomimo dużych prowizji! Działa tu po prostu efekt skali.

Sprzedawanie kursu pod własną i cudzą marką

Jeśli chcesz wykorzystać ruch kotłujący się na Udemy, ale jednocześnie nie chcesz na tym polegać w 100% i chcesz budować własną społeczność, aby sprzedawać jej bezpośrednio, to najlepszym rozwiązaniem jest podejście hybrydowe - sprzedawanie pod własną i cudzą marką.

• Możesz sprzedawać tańszy kurs na Udemy (do 50 zł), a jego absolwentów zachęcić udziałem w droższym kursie prowadzonym u siebie. Przykładem jest Jonathan Levi.
• Możesz sprzedawać kurs na Udemy za pomocą specjalnego linka, który da Tobie 97% zarobku.

Algorytm wyboru platformy kursowej

Wybierając platformę, kieruj się tym algorytmem:

• Jeśli chcesz zrobić kurs pod własną marką, samodzielnie sprzedawać go w Polsce i mocno liczysz koszty (masz dużo mniej niż 500 zł miesięcznie na narzędzia), to przetestuj Web To Learn.
• Jeśli chcesz większej elastyczności oraz design i UX ma dla Ciebie większe znaczenie, a kwota rzędu 500 zł miesięcznie jest OK, to EasyCart + Circle.so + Webflow
• Z drugiej strony, jeśli masz 0 zł budżetu na platformę do hostingu kursu to wypróbuj na początek Udemy.
• O Udemy lub Skillshare pomyśl jako dodatkowym kanale sprzedaży Twoich tańszych kursów, kierowanych na masowy, globalny rynek. Tym bardziej jeśli są to tematy techniczne. Pomyśl jednak o ich wersjach Premium sprzedawanych tylko u Ciebie.

Landing Pages

Landing Page, czyli „Strona Lądowania”, to specjalny rodzaj strony, która powstaje, aby wywołać na uczestniku jeden, ściśle określony cel.

Tworząc kurs online pod własną marką, przydadzą Ci się trzy odmiany takiej strony:

• Sales Page – strona z ofertą kursu i celem na jego sprzedaż.
• Squeeze Page – strona z darmowym prezentem (freebie) w zamian za zapis do newslettera.
• Webinar Registration Page – strona z opisem webinaru i celem na zapis na ten webinar.

Masz trzy możliwości zbudowania takich stron:

• Zrobienie ich samodzielnie przy użyciu polskiego kreatora Landingi.pl, angielskiego odpowiednika LeadPages lub ewentualnie prostych kreatorów wbudowanych w systemy do wysyłki maili jak MailerLite lub ClickFunnels.
• Zrobienie ich samodzielnie przy użyciu wtyczki do Wordpressa takiej jak Elementor lub Webflow (moje ulubione rozwiązanie).
• Zlecenie ich do agencji lub freelancera, która się w tym specjalizuje (koszt 1000-3000 zł za stronę, choć są też agencje liczące od 5000 zł w górę).

Każde podejście ma swoje plusy i minusy. Każde jest stosowane przez autorów kursów. Ale z punktu widzenia początkującego autora, polecam Tobie rozwiązanie pierwsze, czyli skorzystanie z kreatora.

Jeśli celujesz w rynek polski to Landingi.pl będą dobrym i tańszym wyborem niż Lead Pages. Poza tym, Landingi.pl oferuje również usługę projektowania stron w cenie ok. 1000 zł netto. To może być 2-3x tańszym rozwiązaniem niż zlecenie tego agencji reklamowej.

Sales Page

Tutaj możesz zobaczyć przykład strony z ofertą kursu wykonanej za pomocą Landingi.pl przez jednego z naszych klientów, Marketer+.

Zwróć uwagę, że strony sprzedażowe kursów są długie, celowo zawierają bardzo dużo informacji:

• Na jaki problem odpowiada kurs? (tu przydaje się teaser video, do opowiedzenia pewnej historii)
• Dlaczego kurs jest rozwiązaniem tego problemu?
• Czego konkretnie się nauczysz?
• Jaki jest program kursu?
• Dla kogo jest kurs?
• Dla kogo nie jest?
• Kto i dlaczego uczy w kursie?
• Historie sukcesu uczestników.
• Cena kursu, czasem w 2-3 pakietach.
• FAQ (odpowiedzi na często zadawane pytania).

Squeeze Page

Dla odmiany, Squeeze Page, czyli strona zapisu na newsletter, powinna być super-prosta. Ta strona powinna zawierać jedynie krótki opis co otrzymasz za zapis (ze zdjęciem), pole do wpisania maila, checkbox na wyrażenie zgody marketingowej oraz ewentualnie miejsce na podanie imienia. Tutaj zobaczysz przykłady takich stron.

Webinar Registration Page

Strona z zapisem na webinar jest bardziej rozbudowana niż Squeeze Page, ale mniej niż strona sprzedażowa kursu. Tutaj zobaczysz przykłady takich stron.

Zwróć uwagę na opis webinaru, bio prelegentów oraz wyraźnie podaną datę z licznikiem odliczającym czas. Stronę zapisu na webinar możesz też ewentualnie stworzyć w programie all-in-one do webinarów, które poznasz teraz.

Webinary

Jak wiesz z części poświęconej Customer Journey, webinary to najważniejszy element etapu Interest, czyli momentu, w którym zaczynasz sprzedaż kursu do osób, które już Ciebie kojarzą i mają do Ciebie już pewne zaufanie.

Jeśli jesteś początkującym autorem kursów, webinary naucz się robić sam i nie zlecaj ich produkcji specjalistycznej firmie produkującej video. Umiejętność organizowania webinarów jest kluczowa. Warto się tego nauczyć i warto… przestać się tego bać.

(Przerwa na reklamę: prowadzę warsztaty z produkcji webinarów jeśli czujesz, że potrzebujesz przeszkolenia 1:1).

Obawy są zrozumiałe, ponieważ temat webinarów jest dość złożony i zasługuje na cały osobny poradnik (jest w planach). Na ten moment, mam kilka wskazówek:

1. Skorzystaj z rozwiązania WebinarJam, a konkretniej 60-dniowej wersji trial za 1$. Na tym się ucz. Jeśli interface WebinarJam Ci nie odpowiada (przyznaję, jest dość toporny), możesz skorzystać z Livestorm, który jest wspaniały i na dodatek ma polską wersję. Niestety, kosztuje od 100-300$ miesięcznie… Alternatywnie, skorzystaj z polskiego rozwiązania ClickMeeting, choć traktuj to jako najtańszą a nie najlepszą opcję ze względu na niższą jakość przekazu i generalnie mniej funkcji przydatnych z punktu widzenia autora kursów.
2. Nigdy nie korzystaj z WiFi podczas organizacji webinaru. Zawsze wpinaj się przewodem sieciowym do routera. To o 10x zmniejszy problemy z zacinaniem się transmisji.
3. Nigdy nie korzystaj z wbudowanej kamerki i mikrofonu w laptopie. Zainwestuj chociaż w kamerkę Logitech C920 za ok. 390 zł oraz dobry mikrofon na USB jak AudioTechnica AT2020 za ok. 600 zł razem z kilkoma dodatkami. Ewentualnie, użyj Twojego zestawu słuchawkowego od komórki, jeśli jesteś z Poznania i dusisz każdy grosz ;)
4. Po prostu zacznij, zrób pierwszy webinar. Gwarantuję, że polubisz tę formę edukacji. Z biegiem czasu nauczysz się jak generować nimi naprawdę niezłe przychody :)

Podsumowanie

Oto moje trzy najważniejsze wskazówki dla Ciebie, autora pierwszego kursu online:

1. Zacznij od porządnego zdefiniowania kogo oraz jaki problem w ogóle rozwiązujesz. Sprawdź czy jest to rzeczywiście ważny problem dla Twoich uczestników poprzez ankietę i wywiady 1:1. Nigdy nie polegaj tylko na swojej intuicji! Na koniec dnia, Twój kurs powinen pomóc dokonać pozytywnej zmiany w życiu innych osób. Takiej, której Ty sam kiedyś w sobie lub w Twojej organizacji dokonałeś.
2. Zanim zaczniesz pracę nad kursem, buduj społeczność poprzez uświadamianie ludzi, że warto uczyć się od Ciebie. Wybierz jeden kanał, w którym będziesz dzielił się wiedzą w taki sposób, który najbardziej pasuje Twoim potencjalnym uczestnikom oraz… Tobie. Cokolwiek zrobisz, zachęcaj ludzi do zapisu do Twojej bazy mailingowej. Jeśli ta baza będzie liczyła co najmniej kilkaset osób, to masz podstawy do sprzedaży pierwszego kursu.
3. Nie spiesz się z działaniami produkcyjnymi jak nagrywanie lekcji video, wdrożenie platformy i projektowanie stron. Dopóki nie zrobisz świetnie wskazówki #1 i #2. Jeśli to zrobisz, zyskasz pewność, że kurs sprzeda się dobrze, a to pomoże Ci podjąć decyzję czy lepiej będzie robić wszystko samodzielnie, czy może większy sens ma wygospodarowanie części budżetu na outsourcing ciężkich rzeczy jak nagrania i montaż video albo projektowanie strony sprzedażowej kursu.

Jeśli będziesz podążać tymi wskazówkami, gwarantuję, że kursy online również dla Ciebie będą… najlepszą pracą na świecie :) Nic tak nie łączy pasji do pomogania innym ludziom ze skalowalnym biznesem, nowymi technologiami i dobrym marketingiem. Powodzenia!